Czulice – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Kocmyrzów-Luborzyca.
W latach 1954–1960 wieś należała i była siedzibą władz gromady Czulice, po jej zniesieniu w gromadzie Kocmyrzów. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Toponimia
1325 Czulicz, 1374 Zulicz, 1397 Czuslicz, 1400 Czulicze, 1415 Culicze, 1420 Czulycze
Dawna przynależność terytorialna
- 1325 – dek. Płaszów
- 1470–80 – archidiakonat krak.
- 1490 – pow. krakowski
- 1529 – dek. Witów
- 1581 – pow. proszowski
Historia
Pierwsze wzmianki o Czulicach pochodzą z 1325 roku. W XIV w. wieś była własnością Czulickich herbu Czewoja, fundatorów znajdującego się tutaj kościoła. W 1370 roku jest odnotowany Chwalisz (Falisz) z Czulic. W 1410 roku senior rodu, Imram, Imbram, Imramko senior, nazywany też antiquus Czulicki z Czulic (także z: Pobiednika i Wronińca) poległ w bitwie pod Grunwaldem.
We wsi przebywali ponoć kronikarze Janko z Czarnkowa i Jan Długosz. Czuliccy byli w posiadaniu Czulic (i szeregu innych miejscowości) jeszcze przez ok. pięć wieków.
Kolejnymi właścicielami wsi byli Morscy (pierwszy z nich hrabia Zygmunt Morski był burgrabią zamku krakowskiego). Po roku 1820 wieś przeszła w posiadanie ordynata, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Adama Krzyżanowskiego (1785–1847), a pod koniec tego wieku należała do Antoniego Dąbskiego.
Ostatnim właścicielem Czulic był Franciszek Van Wollen.
W czasie wojny w Czulicach ukrywało się wielu powstańców warszawskich wśród nich Władysław Bartoszewski i Kazimierz Kumaniecki. Po roku 1945 dobra dworskie przejął Związek Hodowców Roślin, a po roku 1950 Państwowe gospodarstwo rolne.
Jan Długosz w Liber beneficiorum diecesis Cracoviensis pisze:
Zabytki
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
- Kościół parafialny pw. św. Mikołaja, otoczenie ze starodrzewiem w granicach cmentarza;
- zespół dworski dwór, park z dawnymi ogrodami użytkowymi ze stawami, cmentarz wojenny nr 394, kamienny pomnik.
Inne zabytki
- Cmentarz wojenny nr 396.
Części wsi
Przypisy
Bibliografia
- L. Rotter, 450 lat kościoła w Czulicach, Kraków 1997.
- L. Rotter, Kościół pw. św. Mikołaja w Czulicach Historia i sztuka, Kraków 2004.
- Władysław Bartoszewski, Wspomnienia z ostatniego kwartału 1944 roku.
Linki zewnętrzne
- Czulice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 880 .
- Czulice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 380 .
